ካብ ግሉተን ነጻ ዝኾነ

ኣብ ግሪን ስታር ኦርጋኒክ ሚሊንግ ጥዕና ቀዳምነትና ’ ዩ። ተልእኾና ዓማዊልና ኣብ መንጎ ጥዕንኦም፡ ኣነባብራኦምን ዝበልዕዎ መግብታትን ዘሎ ምትእስሳር ብዝበለጸ ንኽርድኡ ምሕጋዝ እዩ። ካብቶም ንህዝቢ ዓለም ዘጋጥሞም ዘሎ ዝቕልቀል ዘሎ ጸገማት ጥዕና እቲ ቀንዲ ጸገም ግሉተን እዩ። ምውሳድ ግሉተን ንገለ ህዝቢ ርኡይ ጸገማት ከስዕብ ይኽእል። ከምኡ’ውን ግሉተን ኣብ ነፍሲ ወከፍ መዳያት ኣመጋግባና ኣብ ኩሉ ቦታታት ዝርከብ ክመስል ይኽእል’ዩ፡ ብርግጽ ግን ካብ ግሉተን ነጻ ዝኾኑ ፍርያት ንጡፍን ጥዑይን ኣነባብራ ምንባር ይከኣል እዩ።

ግሉተን እንታይ እዩ?

ግሉተን ኣብ ዝተወሰኑ መግብታት ንዝርከቡ ፕሮቲናት ዝገልጽ ሓፈሻዊ ቃል እዩ። እዞም ፕሮቲናት እዚኦም ነቶም መግብታት ብሓባር “ንኽኣስሮም” ይሕግዙ-ንኣብነት ንእንጀራ ጣፍ ክትሕክም ከለኻ፡ እቲ ግሉተን እዩ ነቲ ጣፍ ባህርያዊ ተጣጣዕነቱ ዝህቦ። ግሉተን ኣብ ስርናይ፡ መውጽኢ ስርናይ (ከም ዱሩም፡ ኤመርን ፋሪናን)፡ ስገም፡ ስገም፡ ማልትን ቢራ ማይ ብሑቝን ይርከብ። እዚ ማለት ግሉተን ኣብ ብዙሓት እኽሊ መሰረት ዝገበሩ ምግቢታት ኣሎ፤

• እንጀራታት
• ኖድልስ/ፓስታ
• እኽሊ
• ፓስተር
• ቶርቲላ
• ቅራፍ/ቺፕስ
• ቢራታት

ብሓፈሻ ሓደ ፍርያት እኽሊ ብፍሉይ ከምዚ ተባሂሉ እንተዘይተጠቒሱ “ግሉተን ነጻ” ፣ እቲ ፍርያት ብገለ መልክዕ ግሉተን ክሕዝ እዩ።

ግሉተን እንታይ እዩ ጸገም ዘለዎ?

ግሉተን ንሕማም ሲልያክ ዘለዎም ሰባት ሓደገኛ ክኸውን ይኽእል እዩ። ሕማም ሲልያክ፡ ኣካላትና ንውሓጥ ግሉተን ናይ ምክልኻል ምላሽ ዝፈጥር ጀነቲካዊ ኣውቶኢሙን ኩነታት እዩ። እዚ ድማ ኣብ ቀጢን መዓንጣ ማለት ኣብቲ መኣዛታት ምምጣጥ ዝፍጸመሉ ቀንዲ ኣካል ጉድኣት የስዕብ። ሲልያክ ዲዚዝ ፋውንዴሽን፡ ሕማም ሲልያክ ካብ መላእ ህዝቢ ዓለም ሓደ ሚእታዊት ከም ዘጥቅዕ ይግምት። ግን እቶም ሕማም ሲልያክ ዘይብሎም ሰባት እውን ከይተረፉ ግሉተን ንምሕቃቕ ክሽገሩ ይኽእሉ እዮም። “ዘይ-ሴልያክ ግሉተን ተነቃፍነት” ተባሂሉ ዝፍለጥ እዚ ኩነታት፡ ሰባት ግሉተን ምስ ወሓጡ ምስቶም ሕማም ሲልያክ ዘለዎም ተመሳሳሊ ምልክታት ምስ ዘጋጥሞም፡ ግን ከኣ ሰፊሕ ጉድኣት ዋህዮታት መዓንጣ ምስ ዘይበጽሖም ዝፍጠር እዩ። ካብቲ ዘይተሓከመ ሕማም ሲልያክ ንላዕሊ ንህይወት ኣብ ሓደጋ ዘእቱ እኳ እንተኾነ፡ ተነቃፍነት ግሉተን ግን ነቶም ብእኡ ዝሳቐዩ ሰባት ርኡይ ጎናዊ ሳዕቤናትን ናይ ጥዕና ጸገማትን ከስዕብ ይኽእል።

ካብ ግሉተን ነጻ ምኻድ

ዋላ እኳ ኣብ ዓለም ዝርገሐ ሕማም ሲልያክን ዘይምጽዋር ግሉተንን እንተሃለወ፡ ጽልዋ ግሉተን ኣብ ኣካላት ክሳብ ሕጂ ብግቡእ ኣይተረድአን። ዝበዝሑ ሰባት ግሉተን ገዲፎም ምልክታት ከስዐኦም ከም ዝመሓየሽን ብሓፈሻ ዝሓሸ ስምዒት ከም ዝስምዖምን ይረኽቡ ኣለዉ። እቲ ዝበለጸ ድማ፡ ምስቲ ኣብ ዕዳጋ ዝርከብ ዘገርም ዓይነት ካብ ግሉተን ነጻ ዝኾነ እኽሊ፡ እቶም ካብ ግሉተን ነጻ ዝኾኑ እኽሊ፡ ብመኣዛዊ እኽሊ፡ ብቪታሚን ዝተዓሸገ ሓርጭን ብፋይበር ዝሃብተመ ዘርኢን ዝተመልአ ሃብታም ኣመጋግባ ከስተማቕሩ ይኽእሉ። ከም ቴፍ፡ ስርናይ፡ ምሸላ፡ ኪኖኣን ኣማራንትን ዝኣመሰሉ ጥንታውያን እኽሊታት ኣብ መላእ ዓለም ኣብ ዝተፈላለየ ባህልታት ንኣሽሓት ዓመታት ይእከቡ። መበገሲኦም ይፈላለ እዩ: ንኣብነት ተፍ መበገሲኡ ካብ ጥንታዊት ኢትዮጵያ ክኸውን ከሎ: ካልኦት ከም ሚሌት ዝኣመሰሉ ድማ ካብ ቅድመ ታሪኽ ኣፍሪቃዊ ሳቫና ክምለሱ ይኽእሉ። ይኹን እምበር፡ ዋላ'ኳ ጥንታዊ መበቆሎም እንተሃለዎ፡ እዞም ብተፈጥሮኦም ካብ ግሉተን ነጻ ዝኾኑ ውርሻዊ እኽሊታት፡ ነቲ ኣብ ዘመናዊ ኣመጋግባ ዝርከብ ግሉተን ዝኾነ እኽሊ ዓቢ መተካእታ ምዃኑ ዝኽሕድ ኣይኮነን።